SUBAT2020
Özlem Yurdakul
Veganlık için "veganuary"nin önemi
Veganlık için "veganuary"nin önemi
Son yılların en çok ses getiren topluluklarından biri şüphesiz Veganlar. Gezegenin gidişatı ve hayvan hakları ile ilgili ciddi kaygılar taşıyorlar. Söylemlerinde etçil beslenmenin geleceğimiz için ciddi problemler doğuracağını iddia ediyorlar ve bu yüzden topluluklarına her geçen gün daha fazla üye kazandırma gayreti içindeler. Her yıl Ocak ayı boyunca faaliyet gösteren 'Veganuary Organizasyonu’nun çabalarıyla vegan toplumuna kazandırılan üye sayısındaki hızlı artış, başarıya ulaştıklarının da bir kanıtı. İngiltere merkezli Veganuary Organizasyonu'na katılmak için çok basit bir uygulama gerekiyor; ilk adım olarak veb sitesine girip veganlık imzası atılıyor, sonrasında sosyal medya ağı yardımıyla ciddi bir bilgilendirmeyle karşılaşılıyor. Kalıcı mı yoksa geçici bir vegan mısınız bu sizin Ocak ayının sonuna doğru yapacağınız seçime bağlı. Bu üyeliğin en sevindirici tarafı ise eğer vegan kalırsanız bir senede 200 hayvanın hayatını kurtarmış sayılmanız. 2014 yılında İngiliz karı koca Jane Land ve Mathew Glover tarafından kurulan organizasyon, 3300 imzayla başlangıç yaptı ve her geçen gün katlanarak artan üye sayısıyla 2019 Ocak ayı sonunda 300 bin‘den fazla imzaya ulaştı. Organizasyonun 2020 Veganuary'de kaç imza toplayacağı ise merak konusu. Vegan yaşam tarzında hiç bir ihtiyaç hayvanlardan karşılanamaz buna hayvanlar üzerinde test edilen ürünler de dahil. Vegan olarak hayvanların duygularını en az kendi duygularınız kadar hissetmek zorundasınız, istekleri dışında üremeye zorlayamazsınız, sütleri yavruları içindir kullanamazsınız, onlar da sizin kadar acı hisseder o yüzden kesemezsiniz ya da avlayamazsınız. Bütün bu yasaklamalar veganlığın olmazsa olmazları, hatta bir çeşit veganlığa giriş klavuzu. Veganlığın ilk başlangıç tanımı 'Vegan Society'nin kurucusu olan Donald Watson tarafından 1944 yılında 'hayvanların insan sömürüsünden özgürleşmesinin prensibi' olarak yapıldı. Veganizm bugünkü tanımına ise ekosentrik (doğa kökenli), antroposentrik (insan kökenli) yaklaşımları yorumlayarak ulaştı. ‘Vegan Society’nin insanlığın geleceği adına gerçekleşmesini istediği dileklerinin arasında; hayvanlara olan şiddetin durdurulması ve besi hayvancılığı yüzünden ekosisteme verilen zararın azaltılması var.Bu dileklerin çözümü ise beslenme tercihleriyle ilgili uygulamaya sokulacak acil çözümlere bağlı görünüyor. 2019 Veganuary'de sağlık nedenlerinden dolayı vegan olanlar ilk defa %46’lık bir oran oluştururken, üye olanların %34’ü hayvanlara uygulanan şiddet yüzünden, %12’si ise çevresel nedenlerden dolayı bu kararı aldıklarını belirtiyor. Veganuary hareketine katılanların %98’i hareketi çevrelerine kesinlikle tavsiye edeceklerini söylerken, %47’si veganuary’den sonra vegan kalacaklarını vegan kalmak istemeyenlerin %97’si ise veganlıktan hoşlandıklarını ve ilerde tekrar deneyebileceklerini ifade etti. Veganuary Organizasyonu'na en fazla imza sağlayan ülkelerin başında Hindistan, İsveç, Arjantin, Brezilya, Şili, Peru, Avusturalya, Singapur, Malezya, Rusya, İzlanda, Japonya, Güney Afrika geliyor. Veganizmin son yıllarda hızla yayılması 'fleksitaryen‘ denilen esnek beslenenlerin sayısında da hızlı bir artışa neden oldu. İngiltere'de bu sayı oldukça fazla ve geçen yılın rakamlarına göre ülkede tahminen 22 milyon fleksitaryen (et tüketimini sınırlandıranlar) bulunuyor. Veganuary Organizasyonu'nun son açıklamalarına göre 2020 Ocak ayında eğer 350 bin kişi vegan olursa 450 bin uçuşa eşdeğerdeki karbondioksit salınımı engellenecek ve bir milyondan fazla hayvanın hayatı da kurtulmuş olacak. 2019 Veganuary'ye destek veren bir çok uluslararası gıda zinciri vegan ürünleriyle satışlarında iddialı rakamlara ulaştı. Bu firmalardan biri ünlü Pizza Hut'dı. Firma, İngiltere’deki 253 şubesinde yılın ilk ayında iddialı satışlar beklediği ‘Vegan Jackfruit Pizza’yı menüsüne ekledi. Pizza Hut, ay boyunca 10 bin pizza satışı beklerken, sonuç sürpriz şekilde 28 bin’i buldu. 2020 Veganuary'de ise ABD'nin Şikago şehrinde faaliyet gösteren Chicago Town firması, daha önce sarı bezelyeden üretimini gerçekleştirdiği 'iced latte’, ’muzlu&yulaflı‘ ve ‘çikolatalı’ içecek çeşitlerine bezelye ve yulaftan ürettiği 'Mighty Pea' isimli vegan içeceğini ekledi. 16 ülkede 1300’den fazla mağazası bulunan Holland& Barrett firması tarafından 2020 Ocağında satışa sunulan diğer bir ürün ise 'Willie's Cacao'ydu. Bu vegan ürün kendi çeşitleri arasında %52’lik oranla en yüksek kakao içeriğine sahip olup ham kamış şekerinden üretildi. Veganların tükettiği önemli bir çeşit olan vegan peynirinin tanınmış üreticisi Selanikli Violife firması, 'Epic Mature' isimli cheddar peynirine yakın lezzete ürettiği vegan peynirini 2020 Ocak ayının 15’inde Waitrose'da satışa sundu. Vegan çikolata seçenekleri arasında yer alan ünlü 'Freaks of Nature' ise yeni çikolata çeşidiyle Ocak 2020’de İngiltere’de pek çok rafda yerini aldı. 2021’de bizde ısrarla sürpriz bir şey başlatalım! Ne mi yapalım? Ocak ayını' Vegan Ayı' ilan edip, bir ay vegan yaşayarak Veganuary Hareketi'ne destek verelim. Farkında mıyız bilmiyorum ama etle ilgili tehlike çanları çoktandır çalıyor. Kırmızı et ' Dünya Sağlık Örgütü' tarafından kara listeye alındı. Çünkü kırmızı etteki ‘östrojen’ hormonu sağlığımızı ciddi ölçüde tehdit eder hale geldi. Bu yüzden et ağırlıklı beslenen bir ülke olmamamıza rağmen yüksek hedef belirleyip Veganuary Hareketi'nin imza sayısına yüksek oranda destek olan ülkelerden biri olmalıyız. Diğer bir taraftan olumlu gelişmelere rağmen vegan toplumundaki bazı aşırı gruplar yüzünden Hareketin imza sayısının olumsuz etkileneceği de ortada. Çünkü veganlar arasında et yiyenlerin sigara içenler kadar zararlı olduğunu ve ortamdan kovulması gerektiğini iddia edenler olduğu gibi, ‘et yiyenler katildir' deyip et yiyenleri murdar ilan eden uç gruplar da mevcut. Bu tarz yaklaşımlar; her insanın beslenmede de bir tekamül yaşayacağını göz ardı ettiği için etik açıdan toplumsal saygısızlık barındırıyor. Orta yol her zaman elzemdir ve her düşünceye uygulama aşamasında yumuşak bir geçiş sağlar. Aslında, Veganuary gibi hareketlerin yeni ivmeler kazanması ve daha iyi anlaşılması için veganların başka beslenme çeşitlerine ve yaşam tarzlarına karşı daha fazla hoşgörülü olması şart görünüyor.